Op sociale media lijkt het vaak alsof iedereen zich spontaan over hetzelfde onderwerp druk maakt. Meestal is dit goed te verklaren. Iets kan in het nieuws zijn, of het kan te maken hebben met bijvoorbeeld extreem weer, een nationale feestdag, een populair TV programma of een nieuw album van een bekende band. Maar soms is er iets anders aan de hand. Onlangs viel ons oog op een bijzondere hashtag die leek het zomaar vanzelf tot ’trending topic’ te hebben geschopt — totdat je wat beter kijkt. Kieskijker ging op onderzoek uit.
Op vrijdagmiddag 5 februari schenen Nederlanders zich op Twitter spontaan en massaal af te vragen waar hun grens ligt. Dat niet alleen, er was zelfs een speciale hashtag voor die een paar uur ’trending’ was: #WaarLigtJouwGrens. Een plotselinge nationale existentiële crisis? Een groot sportief evenement? Een recordpoging verspringen of adem inhouden? Niets van dit alles.
“Waar ligt jouw grens?” bleek niet op Twitter maar op Facebook te zijn gestart, en niet spontaan maar met een goed voorbereide oproep. Die ochtend werd in een Facebook bericht een serie afbeeldingen geplaatst met het verzoek om ze op al je sociale media te delen, met de hashtag #WaarLigtJouwGrens. De visuals zijn zo te zien door een professionele ontwerper gemaakt. Het tegendeel van een spontane actie.
De oproep werd gedaan door een groep geheten Vrouwen voor Vrijheid. Als je nog nooit van ze gehoord hebt: dat kan kloppen. De Facebookpagina bestaat pas sinds augustus 2020. In die korte tijd heeft de pagina ruim tienduizend volgers gekregen. Iedereen die een Facebook pagina heeft zal kunnen beamen: dat is in zo’n korte tijd ongelofelijk veel.
Wie zit er achter de Facebookpagina? Behalve ‘wij zijn vredelievende burgers’ geeft hun website geen enkele informatie over welke personen de groep hebben opgericht of van welke organisaties het een initiatief is. De groepsnaam klinkt op het eerste gezicht onschuldig. En vrouwen die geven om hun kinderen: niks mee mee, toch? Maar een nadere blik op de ‘over ons’ pagina van hun website leert anders.
“Als je aan de toekomst van onze (klein)kinderen en onze dierbaren komt veranderen wij in leeuwinnen.”
Vooral de missie doet meerdere alarmbellen rinkelen. “Wij willen de vrijheid behouden om vragen te mogen stellen, om zelf op onderzoek te mogen uitgaan.” Dat lijkt een combinatie van de slogan “Question more” van het Russische propagandakanaal RT en het ‘live action role playing‘ van de Amerikaanse complot-sekte QAnon. Het slot van de missie hint naar vechten en geweld: “Als je aan de toekomst van onze (klein)kinderen en onze dierbaren komt veranderen wij in leeuwinnen.” Hoe valt deze agressieve slotzin te rijmen met de ‘vredelievende burgers’ in de eerste zin?
Bij het verder doorspitten van hun Facebook berichten en evenementen blijkt dat Vrouwen voor Vrijheid banden heeft met organisaties die nepnieuws, anti-overheidspropaganda, anti-coronamaatregelen, desinformatie en complottheorieën verspreiden en zo bijdragen aan polarisatie en radicalisering van onze samenleving.
Twee van de drie advertenties van Vrouwen voor Vrijheid (alle voor protesten) werden door Facebook verwijderd omdat de groep naliet te vermelden dat ‘de advertentie is gerelateerd aan maatschappelijke kwesties, verkiezingen of politiek.’ De grootste van deze advertenties had een potentieel bereik van ‘meer dan 1 miljoen personen’ en werd pas na twee weken door Facebook verwijderd, ondanks dat het woord ‘verkiezingen’ in de eerste regel voorkwam.
Misschien nog het meest verontrustend is een tweet die we vonden van een spreekster op een van hun protesten. Zij schreef: “Een vrouwenbeweging is minder makkelijk te framen als extreem-rechts of antisemitisch.”
Kijk mee met Kieskijker via onze sociale media en onze blogs. Zie je zelf iets? Meld het ons!