Kun je iemand “op zijn blauwe ogen” geloven? Op internet in elk geval niet, zo blijkt uit onderzoek van Kieskijker. Terwijl politieke partijen de laatste hand leggen aan hun verkiezingsprogramma, kandidatenlijsten of steunbetuigingen, zijn hun kandidaat kamerleden zich op sociale media al aan het warm lopen. Maar… is iedereen die zich voordoet als kandidaat lid, woordvoerder of campaigner dat ook in het echt?
Kieskijker ontdekte diverse profielen die op het eerste gezicht lijken te zijn verbonden aan een politieke partij. Tot je wat beter kijkt: dan zie je dat er iets vreemds aan de hand is. Kijk je met ons mee?
Amber
Amber flipte in haar korte Twitter bestaan (geboren op 18 november 2020 te Rotterdam) van ‘PVV woordvoerster’ naar ‘reclamemaker voor GroenLinks’ [update: en sinds 1 maart zelfs naar ‘reclamemaker voor BIJ1‘]. Hmmm… en op LinkedIn is geen PVV, GroenLinks of BIJ1 Amber te vinden.
Charlie
Charlie Fisher — een personage in Goede Tijden Slechte Tijden — veranderde van ‘woordvoerster GroenLinks’ naar ‘aankomend Kamerlid GroenLinks’ met een Arabische tweede achternaam. Op de GroenLinks kandidatenlijst is Charlie echter niet te vinden. En daarna… werd ze Aïsha Amal.
Aïsha
Op haar beurt veranderde Aïsha Amal — een personage in Onderweg Naar Morgen — van ‘aankomend Tweede Kamerlid BIJ1’ in Haarlem naar ‘alleenstaande BIJ1’ in Amsterdam. (Let op: het betreft twee verschillende accounts.) Op de BIJ1 kandidatenlijst… staat helemaal geen Aïsha.
Selena
Bij een van Aïsha’s gedaanteverwisselingen — en twitter opschortingen — bedankte zij ene Selena. Deze laatste veranderde van blonde ‘entrepreneur’ naar blonde ‘Kandidate 2e Kamer Verkiezingen 2021’ naar brunette gelinkt met de DENK 2021 verkiezingscampagne. Volg je het nog? Op de DENK kandidatenlijst is – je raadt het al – geen Selena te bekennen.
Trap op sociale media dus niet zomaar in wat je op het eerste gezicht ziet. Want voor je het weet volg je een “kamerlid”, “woordvoerder” of “campagnemedewerker” die helemaal niet bestaat.
Nu is het volgen van een nepprofiel op zich niet persé direct een probleem. Maar het wordt anders wanneer zo’n account berichten plaatst die opruiend en polariserend van aard zijn. En helaas is dat bij deze “politieke dames” het geval. Met provocerende berichten trekken ze op een negatieve manier de aandacht. Diverse keren ging hun stemmingmakerij en desinformatie zelfs viraal.
Door zich als links/arabisch/moslima te profileren, kunnen hun polariserende opmerkingen vervolgens door rechtse “tegenstanders” worden geframed als komend van een bepaalde politieke partij of bevolkingsgroep. En zo is de cirkel rond: trollen stellen zo een hele bevolkingsgroep in een negatief daglicht en proberen daarmee andere groepen tegen hen op te zetten.
Zonder op elk van hun berichten inhoudelijk in te gaan, ze hebben iets met elkaar gemeen. Ze proberen over de rug van anderen – liefst bekende Nederlanders – in te spelen op onze emoties en een gevoel van verontwaardiging op te roepen. Dit doet sterk denken aan wat de afgelopen jaren ook in de VS was te zien. Daar grepen nepprofielen maatschappelijk gevoelige thema’s aan (Black Lives Matter, Me Too) om groepen tegen elkaar op te zetten. In sommige – maar niet alle – gevallen ging het hierbij om werk van een Russische trollenfabriek. Overigens waarschuwt de AIVD ook in Nederland voor dit soort heimelijke politieke beïnvloeding, ‘vooral door Rusland‘.
Geloof sociale media profielen dus niet zomaar “op hun blauwe ogen”. En laat je niet opjutten door trollen. Juist als ze tekst, beeld of video plaatsen over dingen die je aan het hart gaan: help ze niet ongewild hun polariserende leugens te verspreiden. Hoe, dat lees je in deze ‘spoedcursus omgaan met desinformatie, nepnieuws en propaganda op sociale media’. Laten we samen mediawijzer zijn.
Update: naar aanleiding van ons rapport heeft Twitter de drie acccounts opgeheven omdat ze in strijd zijn met de Twitter-regels.
Kijk mee met Kieskijker via onze sociale media en onze blogs. Zie je zelf iets? Meld het ons!